محمدمهدی مومن‌زاده- دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت جوانان ایران
تنگناهای مالی و مشکلات دسترسی به منابع، یکی از دغدغه‌های مهم بنگاه‌های تولیدی است. عملکرد بازار سرمایه در تامین مالی بخش تولیدی کشور، نسبتا موفق بوده است اما به نظر می‌رسد بانک‌ها نقش پررنگ‌تری در این زمینه دارند که ریشه آن به فرهنگ نظام اقتصادی ما باز می‌گردد. از گذشته تاکنون اقتصاد کشور، بانک‌محور بوده و شرکت‌ها همواره تامین مالی از بانک‌ها را ترجیح می‌دهند.
تامین مالی در بازار سرمایه به دو دسته سرمایه‌ای و بدهی‌محور طبقه‌بندی می‌شود. در حوزه تامین مالی سرمایه‌ای باید اقدامات جدید و نوآورانه‌ای شکل گیرد و افزایش سرمایه شرکت‌های ثبت شده در سازمان بورس با روش‌های جدیدی در بازار سرمایه رقم بخورد.
در تامین مالی بدهی‌محور از ابزارهای متنوعی برخورداریم، به عبارتی جعبه ابزار بازار سرمایه برای تامین مالی از این طریق کامل است اما با توجه به بزرگ شدن بازار بدهی کشور و نیازهای متعدد شرکت‌ها، باید به دنبال نهادسازی برای تامین مالی (به ویژه در تامین مالی بدهی‌محور) پیش رویم؛ همان طور که ابزارهای متعددی وجود دارد، باید نهادهای متعدد و تخصصی نیز وجود داشته باشد.
برای توسعه تامین مالی از بازار سرمایه و احیا نقش اصلی بازار سهام در تامین نیاز بنگاه‌ها نیازمند مطالعات بین‌المللی و استفاده از تجربه جهانی هستیم. اکنون ضعف‌هایی در بازار وجود دارد که با الگوبرداری صحیح از تجربه کشورهای پیشرو و پیشرفته و رفع و اصلاح خلاهای موجود می‌توانیم پویایی بیشتری در این حوزه به وجود بیاوریم.
البته تمام ضعف‌ها به اصلاحات ساختاری بازار پول یا سرمایه ختم نمی‌شود و یک سوی این موضوع به شرکت‌ها برمی‌گردد. شرکت‌ها نیز برای جذب منابع باید زیرساخت و آمادگی لازم را داشته باشند. پرداختی‌ها در بازار سرمایه منظم است و دارندگان اوراق و سهام شرکت‌ها در قبال این تامین مالی، انتظار دریافت منظم سود خود را دارند یا باید نتیجه تامین مالی را در سود بنگاه‌ها مشاهده کنند. بنابراین شرکت‌ها نیز برای تامین مالی و استفاده از مزایای آن باید از نظر عملیاتی و نظم جریانات مالیشان آمادگی لازم را داشته باشند.
استحکام مالی بنگاه‌ها، خلق سود عملیاتی مناسب، ایجاد جریانات نقد در شرکت و غیره سبب کاهش موانع و ریسک کمتر تامین مالی می‌شود و شرکت‌ها باید از این نظر خود را تقویت کنند. در نظام بانکی مشکلات مربوط به استحکام مالی بنگاه‌ها کمتر دیده می‌شود چراکه در بازار پول فرصت و استمهال وام وجود دارد و شرکت‌ها برای تامین مالی از شبکه بانکی، حساسیت کمتری در نظم مالی خود نسبت به بازار سرمایه نشان می‌دهند و همین موضوع باعث می‌شود تا تامین مالی از بازار سرمایه را سخت‌تر بدانند، در حالی که این دیدگاه صحیحی نیست و این بازار نیز روش‌ها و ابزارهای متعددی را برای تامین منابع مورد نیاز شرکت‌ها دارد.
توسعه فعالیت‌ها در بازار سرمایه با دو بال ابزارهای مالی و نهادهای مالی جدید رقم می‌خورد. در بازار بدهی اوراق خرید دین، رهنی، اجاره، مرابحه، تبعی و غیره را به عنوان ابزارهای جدید به بازار اضافه کردیم اما از طرف دیگر نهادهای مالی که شامل شرکت‌های رتبه‌بندی مالی، بازارگردانی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و تامین مالی و مشاورهای سرمایه‌گذاری و غیره را توسعه ندادیم. برای توسعه نظام تامین مالی بازار سرمایه باید موازی با ابزارهای موجود، نهادهای مالی نیز توسعه و افزایش پیدا کند. در واقع ابزارها در کنار این نهادها، نظام تامین مالی بازار سرمایه را شکل می‌دهد.
در حال حاضر ابزارهای مالی کامل است، هرچند نیازمند خلاقیت در استفاده از آنها هستیم اما در این برهه زمانی باید به نهادهای مالی که بازوی کمکی بازار سرمایه است، توجه بیشتری شود. با بررسی کشورهای توسعه‌یافته درمی‌یابیم که توازن نسبی بین این دو موضوع وجود دارد، بنابراین برای اینکه بتوانیم نظام تامین مالی را در کشورمان گسترده‌تر کنیم باید از توازن و تجربه دیگر کشورها استفاده کنیم.