محمدمهدی مومن زاده، دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت جوانان ایران: ضرورت اهتمام به‌ بازار اولیه و پشتیبانی از تولید

ضرورت اهتمام به‌ بازار اولیه و پشتیبانی از تولید

محمد‌مهدی مومن‌زاده / کارشناس بازار سرمایه

مهدی کرامت‌فر / کارشناس بازار سرمایه

به گزارش روابط عمومی خانه صنعت، معدن و تجارت جوانان ایران به نقل از دنیای اقتصاد، پس از وضعیت نامناسب بازار سهام و ریزش قابل‌ملاحظه شاخص از مردادماه سال ۱۳۹۹، طی‌ ماه‌های اخیر وضعیت و روند این بازار تغییر کرده‌است. شاخص بورس تهران از ابتدای خردادماه تاکنون (پایان مرداد) بیش از ۳۸درصد رشد را تجربه‌کرده و در ابرکانال ۵/ ۱میلیون واحد قرار گرفته‌است. به‌این ترتیب، در فاصله‌ای کمتر از سه‌ماه، ارزش سهام شرکت‌های فهرست شده در بورس تهران حدود ۱۵۰۰ هزار میلیارد تومان افزایش یافته‌است. این رشد محسوس در حالی رخ داده که در همین دوره، شمار زیادی ازشرکت‌ها اقدام به‌برگزاری مجامع سالانه خود کرده و بیش از ۱۵۰ هزار میلیارد تومان‌ سود نقدی نیز توسط شرکت‌ها توزیع شده ‌است. رشد قیمت‌ها و بازدهی بازار سهام در این دوره سبب شده تا میزان استقبال از بازار سهام توسط معامله‌گران افزایش یابد و این موضوع به‌خوبی خود را در ارزش معاملات نشان داده‌است به‌شکلی که میانگین روزانه ارزش معاملات در ‌ماه‌های خرداد، تیر و مرداد نسبت به ‌دوماهه ابتدای سال ۱۴۰۰ بیش از ۶۵ درصد افزایش یافته‌است. لازم به‌ذکر است که برای فرابورس نیز شرایط تقریبا مشابهی، چه از منظر رشد قیمتی و چه از منظر رشد معاملات وجود داشته‌است. در رابطه با دلایل رشد بازار در این دوره به‌نظر می‌رسد که می‌توان مواردی نظیر افزایش حدود ۱۸ درصدی نرخ ارز، تداوم سطوح بالا برای قیمت جهانی کالاهای پایه، تغییر جهت انتظارات تورمی و بهبود فضا و نگرش منفی حاکم بر بازار سرمایه را عنوان کرد.

هر‌چند که تغییرات اخیر و رشدهای ایجاد شده در بازار سهام هم از منظر سهامداران و هم از منظر سیاستگذاران مطلوب تلقی می‌شود و بخشی از زیان وارد شده به‌گروهی از سهامداران در سال ۱۳۹۹ را جبران می‌کند اما باید توجه داشت که تمامی این تغییرات صرفا مربوط به‌بازار ثانویه بوده و بازار اولیه در این دوره رشد چندانی نداشته‌است؛ وضعیت عرضه‌های اولیه در بازار سرمایه به‌شکلی بوده که پس از آغاز ریزش قیمت‌ها در تابستان سال قبل، با هدف جلوگیری از خروج نقدینگی از بازار، عرضه‌های اولیه به‌شکل جدی محدود شده و تنها برخی شرکت‌های کوچک وارد بازار شده‌است. این وضعیت در سال‌جاری و حتی در دوره اخیر رشد بازار نیز تداوم یافته‌است به‌شکلی که در سال ۱۴۰۰ تنها ۹ شرکت جدید در بازار عرضه شده و مجموع تامین‌مالی از این ناحیه نیز کمتر از ۱۹۰۰ میلیارد تومان بوده‌است. برای مقایسه توجه داشته باشید که در دوره مشابه ‌سال ۱۳۹۹ بیش از ۱۸هزار میلیارد تومان و در دوره مشابه ‌سال ۱۳۹۸ بیش از ۲۱۰۰ میلیارد تومان تامین مالی از طریق عرضه اولیه صورت گرفته و این در حالی است که سطح قیمت‌ها در سال ۱۳۹۸ بسیار کمتر از سال‌جاری بوده‌است. همچنین باید توجه داشت مجموع مبلغ ۱۸۰۰ میلیارد تومانی عرضه‌های اولیه سال ۱۴۰۰ کمتر از یک‌چهارم ارزش معاملات یک روز بازار سهام در خرداد‌ماه‌است. مجموع این اعداد، به‌خوبی بیانگر غفلت از بازار اولیه در سال‌جاری است.

به‌این ترتیب به‌نظر می‌رسد که با تغییر فضای بازار سرمایه و خروج از فضای منفی و روند نزولی، شرایط عرضه‌های اولیه با وضعیت جدید بازار تعدیل شود. با توجه به‌شمار بالای شرکت‌هایی که در جریان فرآیندهای درج، پذیرش و عرضه قرار دارند به‌نظر می‌رسد که تسریع در ورود این شرکت‌ها به‌بازار سرمایه و تامین مالی بخش تولید از این طریق ضرورت دارد. در همین راستا توصیه می‌شود که بورس‌ها ترتیبی را اتخاذ کنند که از هفته جاری، تعداد و ارزش عرضه‌های اولیه به‌شکل محسوسی افزایش یابد و حداقل برای یک دوره چندماهه به ‌ارقامی در محدوده ۵۰۰ تا هزار میلیارد تومان در هفته افزایش یابد. لازم به‌ذکر است که اتخاذ این سیاست، در کنار توسعه بازار اولیه و تامین مالی بخش تولید (در سالی که مزین به‌نام پشتیبانی از تولید است) می‌تواند تا حدی نیز هیجان فعلی بازار ثانویه را کنترل کند و روند رشد بازار سرمایه را منطقی‌تر کرده تا در صورتی‌که طی‌ماه‌های آینده بنا به‌دلایلی نظیر کاهش نرخ ارز یا کاهش بهای جهانی کالاهای پایه، شرایط پیشران‌های بازار سرمایه تغییر کرد، ریزش‌های شدیدی در بازار سرمایه ایجاد نشود و شرایطی مشابه ‌سال گذشته در بازار سرمایه تکرار نشود.